حدود 10 تا 15 درصد از خانم ها افسردگی پس از زایمان را تجربه می کنند و فقط  یک سوم از خانم ها هستند که در دوران بارداری دچار افسردگی می شوند.

علت افسردگی پس از زایمان:

علت افسردگی پس از زایمان بیشتر به خاطر تغییرات هورمونی مخصوصاً هورمون استروژن و پروژسترون می باشد و علت های دیگرافسردگی پس از زایمان بی خوابی مادر و عدم  حمایت اطرافیان ، زایمان سخت و حتی شرایط نامناسب مادر در زمان کودکی می باشد.

احساسی که تجربه می شود:

علائم افسردگی پس از زایمان از 2 روز بعد از زایمان  می تواند شروع شود و مادر احساس می کند ابر تاریک و سیاهی روی کل زندگی او را پوشانده است و حس می کند تمام دنیا روشن و نورانی است و فقط زندگی اوست که تیره وغمناک است. و این ابر سیاه وتاریک برای مادری که دچار افسردگی است باعث افکار منفی ، ناراحت کننده و عصبانی کننده می شود.

احساس کرخی در بدن را تجربه میکند و از همه وحتی از فرزند خودش بیزار است.

انرژی پایین دارد ،به نحوی که گاها حتی انجام کارهای به ظاهر ساده مثل تعویض پوشک بچه و انجام کارهای شخصی و  کارهای منزل برای او سخت به نظر می رسد و احساس میکند از عهده مراقبت از فرزند و کارهایش بر نمی آید ،  انگار که تمام خستگی ها و غم و غصه های دنیا روی سر او خراب شده است .

گاهاً احساس پریشانی و احساس گناه  به خاطر اینکه از تولد فرزند خود خوشحال نیست دارد .

احساس نارضایتی از زندگی دارند و اکثراً بغض دارند و زیاد گریه می کنند و ممکن است این حالت افسردگی در ساعت های خاصی از روز تشدید یابد( مثلا صبح ها یا عصر ها ).

زود رنج هستند  و خیلی سریع از حرف های اطرافیان رنجیده خاطر می شوند .

افرادی که دچار افسردگی پس از زایمان می شوند احساس می کنند از عهده ساده ترین کارهای بچه و خانه بر نمی آیند و احساس درماندگی دارند.

اغلب احساس سنگینی و خستگی دارند.و حس میکنند وزنه سنگینی به پاهایشان بسته شده است . با وجود این که بی خواب هستند نمی توانند بخوابند .

تغییر اشتها به صورت پر خوری و گاهاً بی اشتهایی به غذا را تجربه میکنند .

لذت نبردن از هیچ چیز  حتی از فرزند خودشان لذت نمی برند.

از دست دادن میل جنسی یکی دیگر از علائم افسردگی پس از زایمان است و ممکن است همسر شما این موضوع را درک نکند و باعث اختلاف و جرو بحث گردد.

از دست دادن اعتماد به نفس یکی دیگر از علائم است .

مضطرب بودن ، ممکن است به طور مداوم اضطراب و نگرانی از اینکه نکنه بچۀ من  مریض بشه ؟  و یا خوب وزن نگیره  وهر وقت نوزاد خیلی گریه می کند، حس می کنندکه نمی توانندنوزاد خود را آرام کنند .

گاهاً نبض سریع و تند و تنگی نفس و حتی ترس از سکته قلبی دارند .

گاهاً افسردگی های شدید پس از زایمان افکار خودکشی و یا آسیب به فرزند وجود دارد و در موارد شدید تر بچه ای که به دنیا آمده است را سرزنش میکنند چون آن بچه را مسبّب تمام این حس ها  و تجربیات دردناک خودشان  می دانند .

 

چی کارکنم که افسردگی پس از زایمان را درمان کنم؟

 

• قبل از هر چیزی باید بپذیرید که افسردگی پس از زایمان یک علامت بسیار شایع است که خیلی از خانم های باردار دچارش می شوند و بسته به انواع افسردگی ، درمان آن متفاوت است. افسردگیهای پی از زایمان به 3 دسته تقسیم می شوند:1- افسردگی خفیف2-افسردگی متوسط3-افسردگی شدید
• در افسردگی های خفیف و متوسط به هیچ عنوان نباید دارو مصرف شود چون علت افسردگی پس از زایمان به هم خوردن تعادل هورمون استروژن و پروژسترون می باشد . پس داروهای ضد افسردگی نه تنها کمک خاصی نمی کند بلکه اوضاع را بدتر می کند و باعث افزایش وزن مادر باردار شده و حس بد تری را در او ایجاد می کند.
• بهترین کار مراجعه به روانکار یا روانشناس مجرب است. و حتی بهتر است. مادر افسرده هفته ای 2 الی 3 بار تحت مشاوره قرار گیرد زیرا؛ بروز دادن احساسات و غم ها و غصه ها و افکار و احساسات منفی که در درون مادر افسرده انباشته شده است باعث تسکین وی می شود.

نکته مهم: اگر مادر باردار زایمان سختی داشته باشد و یا خود مادر دوران کودکی سختی را تجربه کرده باشد وبه نیازهای وی در کودکی توجه نشده باشد و یا مشکلات مختلفی را در زندگی تجربه کرده باشد ، تمام این مشکلات پس از زایمان جمع می شود و همه به سوی مادر افسرده  هجوم می آورد. پس بنابراین حتماً توصیه می شود که مادران قبل از اینکه قصد بارداری داشته باشند حتماً مشکلات و مسائلی که ریشه در دوران کودکی خود داشته اند را حل کنند و تحت شرایط بهتری باردار شوند.

• اطرافیان مادر افسرده نقش بسیار مهمی در بهبود وی دارند. وجود علائم افسردگی حداکثر تا 2 هفته پس از زایمان طبیعی است ولی پس از 2 هفته اگر علایم ادامه داشت حتماً باید تحت درمان قرار گیرد و محبت عاطفی مخصوصاً همسر و سپس مادر و پدر و… نقش بسیار مهمی در بهبود افسردگی دوران بارداری و افسردگی پس از زایمان دارد .و باید اطرافیان ، مادر افسرده را تشویق به برون ریزی احساس و بروز دادن احساس ها و نگرانی های خود کنند.

و در انجام کارهای خانه و کارهای نوزاد به وی کمک کنند و شرایطی را فراهم کنند که مادر افسرده بتواند استراحت کند.

• تشویق اطرافیان برای انجام پیاده روی مادر افسرده، شاید پیاده روی برای مادر افسرده بسیار سخت به نظر برسد ولی بهترین توصیه این است که مادر افسرده فرزند خود را در کالسکه بگذارد و روزانه شروع به پیاده روی کند زیرا؛ هر چقدر مادر باردار بیشتر فعالیت فیزیکی داشته باشد خیلی زودتر این دوران را سپری خواهد کرد وفعالیت فیزیکی و ورزش نقش بسیار زیادی در افزایش گردش خون و تنفس مادر باردار و برگشت هورمون ها به حالت عادی می شود.
• مادر افسرده باید بداند که قرار نیست تمام کارهایش را بی نقص انجام دهد و حتماً لازم نیست خارق العاده باشد و در این دوران از کارهای غیرضروری پرهیز کند تا کمبود انرژی که در این دوران ایجاد شده به راحتی جبران شود.
• ارتباط با مادران بارداردیگر در دوران بارداری و پس از زایمان ، نقش بسیار مهمی در برون ریزی احساس دارد وبنابراین تصیه می شود دوستانی را از دوران بارداری پیدا کنند که بتوانند به راحتی پس از زایمان هم با آنها صحبت کنند .
• شرکت در دوره ها و کلاس های دوران بارداری و پس از زایمان
• اگر افسردگی خیلی شدید باشد و مادر افسرده افکار خودکشی و آسیب رساندن به فرزند خود داشته باشد باید سریعاً به یک روانپزشک مراجعه گردد و درصورت نیاز روانپزشک قرص های ضد افسردگی تجویز می کند. فراموش نکنید تا زمانی که شرایط حاد نبود قرص های ضد افسردگی تجویز نمی شود. نکته مهم : قرص های ضدافسردگی برای اینکه یک فرد اثرات درمانی آن را تجربه کند 2 هفته طول می کشد پس بنابراین قرص های ضد افسردگی خود را قطع نکنید.
• درصورتی که بی اشتها هستید حتماً از مواد غذایی مقوی با فواصل کم استفاده کنید یادتان نرود که خوردن آب بسیار بسیار در برگشت هورمون ها به حالت عادی کمک کننده است . پس خوردن آب رافراموش نکنید و اگر بسیار پُرخور شده اید تحت نظر کارشناس تغذیه قرار بگیرید.
• از فواید زیاد موسیقی درمانی استفاده کنید زیرا موسیقی به صورت ناخودآگاه حال شما را بهترخواهد کرد و در مواقع خواب نوزاد مطالعه کنید.
• اجازه بدهید دیگران به شما کمک کنند.
• در دوران بارداری لیستی از کارهایی که حال شما را بهتر می کند را تهیه کنید که پس از زایمان بتوانید از آن لیست استفاده کنید.
• تحقیقات نشان داده که خوردن آب گوجه فرنگی به علت داشتن آنتی اکسیدان به میزان زیاد بسیار مؤثر در درمان افسردگی است و خوردن میوه هایی که درصد قند کمتری دارند بسیار مؤثر هستند.خوردن شیرینی و موادی قند بالایی دارند فرد را بیشتر در معرض افسردگی قرار میدهند .

نکته طلایی: مادرانی که با زایمان طبیعی فرزند خود را به دنیا می آورند به علت ترشح هورمون اکسی توسین یا همان هورمون عشق و لذت ، کمتر به افسردگی بعد از زایمان دچار می شوند و افسردگی در آنها خفیف تر از زنانی است که زایمان سزارین انجام می دهند. هورمون اکسی توسین ، عشق مادری را به جریان می اندازد و باعث می شود تا مادر فرزند خود را بیشتر دوست بدارد.

• به طور کلی ،از خوردن تمام غذاهایی که باعث کم کار شدن هورمون تیروئید می شوند مثل اسفناج، کلم قرمز و میوه هایی که قند زیاد دارند مثل انگور و موز و…. خودداری شود. خوردن تخم مرغ بسیار مؤثر می باشد.

نکته:  در 6 ماه اول پس از تولد نوزاد، نوزاد حس هم زیستی در بدن مادر را دارد ( یعنی هنوز وابستگی شدید به مادر دارد و انگار هنوز در رحم  مادر است )و هر حسی را که مادر تجربه می کند . نوزاد نیز آن را تجربه می کند. پس هر چه سریع تر باید افسردگی پس از زایمان باید درمان شود. و جدی گرفته شود تا آسیب کمتری به نوزاد برسد.

  منبع:

دکتر آزیتا ساعیان-  دکتر میترا بابک- یلدا صدرکبیر

 یلدا صدرکبیر

–  مدرس برنامه نویسی ضمیر ناخودآگاه جنین

– مدرس کنترل اضطراب و استرس قبل و حین و پس از بارداری

– مربی یوگای بارداری

– کارشناس پرستاری

– سرپرستار بخش مراقبت های ویژه ( ccu )

–  تجربه 17 سال آموزش به زنان باردار

– تجربه فعالیت در بخش ویژه و مادران باردار با مشکلات مختلف

– از اعضاء رسمی دانشگاه علوم پزشگی گیلان

-دارنده گواهینامه فن بیان و سخنوری و مهارتهای رفتاری از استاد احسان مهر علیها

– دارنده گواهینامه فن بیان و سخنوری از استاد بابک بهمن خواه

– مدرس تکنیک های مقابله با استرس

-گذراندن دوره معجزه  ( برنامه نویسی ضمیر ناخودآگاه و شاد زیستن ) از استاد دکتر محمد بصیری

-گذراندن دوره کشف رسالت فردی از استاد احسان مهرعلیها

ارتباط با یلدا صدرکبیر